پایان نامه نظریه صدق منطق دانان مسلمان

معانی حق و صدق نزد حکمای اسلامی

فلسفه شناخت واقعیت است که به وسیله فاعل شناسایی (ذهن) صورت می گیرد و در قالب عناصر زبانی (الفاظ) بیان می شود. بنابراین در پدیده شناخت سه عامل هستی، فاعل شناسایی و زبان نقش اساسی دارند.

اما در فلسفه معاصر بیشتر به رابطه این سه عامل مهم پرداخته اند و از مباحثی که مربوط به رابطه هستی و فاعل شناسایی هستند به معرفت شناسی تعبیر کرده اند و از مباحث مربوط به رابطه فاعل شناسایی و زبان به معناداری و بالاخره از مباحث مربوط به رابطه هستی و زبان به صدق تعبیر می کنند.

مباحث معرفت شناختی و معناداری و صدق هر کدام حوزه خاصی در فلسفه معاصر را به خود اختصاص می دهند اما مباحث معناداری و به تبع آن بحث اعتبار و استدلال و صدق از مهمترین مسائل فلسفه منطق به شمار می آیند.

کلمه حق دارای معانی گوناگون است و استعمالهای متفاوتی دارد یعنی حق به صورت اشتراک لفظی و یا به حقیقت و مجاز و یا آنچنانکه ظاهر است به اشتراک معنوی بر مصادیقی حمل می شود بیان معانی حق در اغلب کتب فلسفی حکمای اسلامی آمده است این مضمون در کتاب الهیات شفاء، شرح اشارات نمط چهارم و همین طور کتاب مشارع و مطارحات شیخ اشراق چنین آمده است. ... ادامه در پایان نامه ی دانلودی

آیا نظریه مطابقت تعریف صدق است یا ملاک آن

برای اینکه بدانیم نظریه مطابقت تعریف صدق است یا ملاک آن ابتدا باید بدانیم که این دو از یکدیگر متمایز هستند تعریف صدق ناظر به مقام ثبوت است و ملاک صدق ناظر به مقام اثبات تعریف صدق به تحلیل ماهوی صدق می پردازد. در حالی که معیار صدق به ارائه ابزار و ملاکی برای تشخیص صدق از کذب و حقیقت از خطا تلاش می کند هم فیلسوفان اسلامی و هم فلاسفه غربی به این تمایز تأکید دارند.

توضیح اینکه هر مفهومی را که در نظر بگیریم یک تعریفی دارد که به توضیح و روشن کردن مفهوم آن می پردازد و یک ملاک تمایزی که سبب امتیاز آن از مفاهیم دیگر می شود صرف دانستن تعریف یک مفهوم سبب تمایز آن از مفاهیم دیگر نمی شود مثلاً یک پزشک تعریف بیماری سرطان را می داند و می داند که سرطان چیست اما صرف دانستن تعریف موجب نمی شود که وی موفق به تشخیص بیماری سرطان در این بیمار شود در این خصوص نیازمند به ملاک تمایزی است که این بیماری را از بیمارهای مشابه تشخیص دهد البته تعریف صدق و ملاک صدق بدون ارتباط با هم نیستند ولی کاملاً هم یکی نیستند یعنی برای تشخیص ملاک صدق باید تعریف آن را بدانیم و تا ندانیم مفهوم صدق چیست نمی توانیم بگوئیم که این سخن صادق است اما صرف دانستن تعریف صدق سبب تمایز قول صادق از قول کاذب نمی شود. ... ادامه دارد

تحلیلی که صدق و کذب پذیری را تعریف قضیه می داند

اما در مورد رابطه صدق و کذب و قضیه دو تحلیل می توان داشت یکی اینکه آنها را تعریف قضیه بدانیم قدیمی ترین تعریف قضیه به صدق و کذب را در آثار ارسطو می بینیم آنجا که می گوید قضیه عبارتی است که دارای صدق و کذب باشد این تعریف با تغییراتی در کتب منطق دانان آورده شده است هر کدام از این تغییرات برای بازسازی تعریف قبلی بوده است.

قبلاً نکته ای را گفته بودیم و آن اینکه صدق و کذب وصف به حال خبر است نه گوینده خبر اما اینجا همانطور که ملاحظه می شود ابن سینا می گویدیقال لقائله أنه صادق فیما قاله او کاذبصدق و کذب را وصف گوینده می داند باید دقت شود که بین این بیان تناقض وجود ندارد چرا که در هر دو مورد صدق منطقی مراد است نه اخلاقی، توضیح اینکه منظور این نیست که گوینده خبر اگر صادق و راستگو باشد ما به خبرش هم صفت صدق اطلاق می کنیم بلکه صرف نظر از راستگو بودن یا دروغگو بودن گوینده می توانیم بگوییم که گوینده در آنچه که می گوید راست می گوید یا خیر و عبارتفیما قالههم ناظر به همین معنا است و این به این دلیل است که گاهی اخبار بر اساس گوینده های مختلف متفاوت می شود مثلاً اگر قضیه ای مانندمن دانشجو هستمرا در نظر بگیریم این قضیه بر اساس گوینده های متفاوت صدق و کذبش فرق می کند و تا گوینده اش را در نظر نگیریم نمی توانیم بگوییم درست است یا غلط این گفته بیانگر این معنی نیست که صدق و کذب صفت گوینده خبر است بلکه مراد این است که اگر قضیه را حسن بگوید و یا حسین بگوید صدق و کذبشان متفاوت است چون ممکن است حسن دانشجو باشد و حسین نباشد نتیجه سخن اینکه آنجا که گفتیم صدق و کذب وصف خبر است نه گوینده خبر منظور صدق منطقی بود و اینکه به صدق اخلاقی گوینده کاری نداریم در اینجا قید به این دلیل است که به قضایایی که با ضمایر و اسماء شروع می شوند به تعداد گوینده صدق و کذبشان متفاوت است باز از حیث منطقی نه از حیث اخلاقی مثلاً قول معصوم طبق عقاید ما به دلایل بیرونی همیشه صادق است اما همان قول ذاتاً صدق و کذب پذیر است....